۱۳۸۷ تیر ۱۳, پنجشنبه

لهتين روچ پيسرا ، پروفيسر كارينا جهاني ، ايراني زباناني كواس ءُ شهزانت ايران بلوچستان ءَ آتك . اي بانوك ءَ را زاهدان يونيورسـتي ءَ و تي ها سين مهمان كتءُ دو شرپدارين ديوان اد بيت ءُ آئي بلوچي ، كردي طالشيءُ تاتي كه گون ايراني لوگ ء زبانان سيادي كن انت ، گپءُ تران كتءُ ديواناني نندوكين مردم بهرزورتءُ رندءَ چه با نوكءَ جستءُ پرس اش كت . با نوكءَ گون سيستان و بلوچستانءِ يونيورستي (شهزانت جاه) ءَ يك علمي كرار دادي په پروفيسرءُ دانشجواني ديم ديگءُ بدل كنگءَ امضا كت، كه اي يك مزنين كاريءُ آئيءِ تها بازين پايدگءُ سيت هست ، پرچا كه علمي پتءُ لوت اي زباناني توكا شرّين ديمرئيءُ بودناكيءِ په مئي فارسي زبانءَ كارمرز كنت. بلوچي توكا چشين اهدي بزانت هست كه اگن آيان درگيجگ به بنت په فارسي زبانءِ كه ايرانءِ lingua franca انت باز كمك دنت دنيايءِ مزينن زبان زانت گوشنت « و هدي كه يك ملكءِ توكا چنتءُ تهر تهرين زبان گپ جنگ به بنت گرطا اي سجيئن زبانان كه آياني ريشگ يكي انت وت من وتارا بودناك كن انت». بلوچي زبانءَ دگه بازين لبز هست ، آلبزانءَ بازين بزانت هست ، اگن مئي بلوچي زانتكار آبزانتانءَ و دي بكن انتءُ سرجم دارنتءُ ايشانءَ يك لبزي توكا هورءُ هوار بكن انتءُ يك سياهگءِ سرءَ تپاك به بنت گدطا ما را يك lingua franca ء بوت كنت – lingua franca هما اسـتانداردط زبان انت standard – language .

نون جست ايش انت كه اي بازين لبزان ء چي گوش انت ؟ مه ايرانءِ بلوچستانءَ اي لبز گپ جنگ بنت ، چش كه سرحدي م زاهدان ، سيستان ، خاش ، ءُ آياني دطيههءُ كلگان ، پدا اي سرحدي وت دطول دطول انت. سراواني لبز ، اي لبزان مه سراوانءَ گپ جنگ بنت ، شستوني ، دهواري ، بم پشتي ، جالكي ، (گُشتي ) ، كلگاني ءُ نائوگي، ايرپشاني هن وت لبزانت بله گون سراوانيءَ سك سيادي كن انت . بم پشتي يكي چه مكراني لبزان انتءُ گون زرباري مكرانيءَ سيادي كنت . پهره اي مه ايرانشهر ، بن پور ، ايرندگان ، لاشاري مه لاشارءِ دمگءَ پنوزي مه پنوچ ، مسكوتانءُ بنتءَ لاشاريءِ گون سك سيادي كن انت، لاشارءِ كوهي بلوچ مكرانيءِ دول ءَ گپ جن انت سربازءِ دمگءَ بگر تان پيشينءَ مكراني گپ جنگ بيت. بله اي گُل زمينءَ هن وتي هاسين بزانت هست چابار ، دشتياري ، نيك شهر (گه ) ، هيچانءُ كسر كند هن مكرانيءِ لبز رواج انتءُ وتي ها سين گالوارءُ بتل هست كبكه‌اي دمگ كه زرّآباد گوشگ بيت يك مكراني لبزي گون گپ جن انت كه آئيء توكا هاسين بزانتءُ گالوار هست. بشكردءِ دمگ ءَوتي هاسين بلوچي لبزي هست كه آئي ءَپتءُ لوت زلورانت . بزمان ، دلگان ء روبار (رودبار ) ءُ مزينن بهري چه كرمانءِ استانءَ چش كه كهنوج ، جيرپت ، منوجان روباري بلوچيءَ گون گپ جنگ بيتءُ روباري كمّوكي پهره اي ءُ پنوزي گون سيادي كنت . نرماشيرءَ لهتين بلوچي ذات نندوك انتءُ آيان هن سرحديءُ روباريءِ ورطءَ گپ جن انت. سرخسءِ شهرءَ مه استانءِ هراسانءَ رخشاني بلوچي گپ جنگ بيت. نون لهتين مردم جست كنگا ينت «كجام بلوچي اصيل انت؟ كجام بلوچي دوطل دار انت؟» مه بلوچيءَ بتلي هست كه گوشيت هر كسءِ لوز Loz لبز Lebz وتي دپاشكل انت بلوچي سجئين لبزان اصيل ءُ دروشم دار انت! بلوچي وت يك زبان ءِ ءُ آئيءِ توكا هما لبزان كه ساريءَ گوشگ بيت انت، هست انت. همي جُست كه اي بلوچي لبزءُ آبلوچي لبز چه آدگه بلوچي لبزان شرترءُ اصيل تر انت ، زبان شناسيءLinguistics ءِ توكا ردين گپّي.

زبان شناسي گوشيت اگن يك زبانيا تهر تهرين لبزبيت ،‌گدطا په Lingua franca ءِ اَدط كنگا چه همي ورطورطين لبزان بهر زورگ بيت. مئي زانتكارءُ كواس اي در ستين لبزاني سرءَ پتءُ لوت بكن انتءُ وتي در گپتگين متلبانءَ نز آرنتءُ سك بدارنت ، تان زانتكاراني گلّ برجم دارگ بيتءُ چه آياني نز آرتگين متلبان يك دطولين استانداردط زبانءِ اَدطبيت . چش كه مه رودرهتي بلوچستانءَ كراچي بلوچيءُ رخشانيءُ مري لبزان هورءُ هوارانتء كم كمّوك يك استانداردط زبان ءِ اَدط بيگ انت. مئي لهتين وانندگين بلوچ گوشنت «بلوچيءِ وانگ باز مشكل انت!» نه واجه مشكل نه انت ، اگن چنت روچءِ بلوچي نبشتانكانءَ بوانيت ، گُدطا گندگ بيت كه بلوچي سياهگءِ – رسم الخط – آسان بيت ،‌بله واهگءُ شوك لوتيت. هجبر مگوشيت «بلوچي و نت نكنون ايشي بوت كنت ، اگن بلوچي وانگءَ هيل بكن ات ، آئيءِ وانگ مشكل نه بيت . بلوچي وانگءُ گپ جنگ په هر بلوچي زلور انت. لهتين چه زانتكارين بلوچانءَ دلمانگي انت وتي نبشتانكانءَ چانپءُ شنگ بكن انت اي وت مزينن دلبديءِ په آدگه ورناءُ زانتكار كه وتي لچّهءُ رم مه ايران ءُ چانپءُ شنگ بكن انت. سال 2001 ميلاديءَ سپري ء كوئتـهءِ شتان كوئئهء يونيورستي ء بلوچي دطپارتمنتءِ پرفسيرانءَ بلوچي اكادطميءِ مستران حال دات كه آيان دلمانگ انت كه يك مزينن بزانت بلد – دطيكشنريءِ – اَدطبكن انتءُ رودرهتي ، رونشتيءُ زرباري بلوچاني بزانتان نزَ آرنتءُ يك اساندارد زبانءِ بناهين انتءُ كارمرز بكن انت. ايشي مزينن دلبدطيءِ په آمردمان كه آيانءَ بلوچيءِ سرپدبيگءُ نبيسگ دلمانگي انت روانشناسيءِ زانتكار گوشنت «هر مردمي كه دو يا چنت زبانءَ گون گپ بجن انتءُ آيانءَ كارمرز بكن انت. ، آياني مجك پچ ءُ بودناك بيت ، هاس گوندطين چكان» نون اميت انت كه مني بلوچان وتي زبانءِ لبزءَ گون گپ بجن انت ، بواننتءُ نبشته بكن انت، تان بلوچي شموشگ مه بيت

بلوچي سبزءُ نميران بات

هیچ نظری موجود نیست: